Polisin Kimlik Sorma Yetkisi Nedir?
Polisin kimlik sorma yetkisi neden araştırılmaya başladı?
Ülkemizde meydana gelen bazı olayların sonrasında, karışmış olan ortamı toparlamak için polis sayısında artışa giden içişleri bakanlığı, refah düzeyimizi arttırıp suçlu olanlarla iyi bireyleri birbirinden ayırmak için; hemen her metro, metrobüs istasyonu, vapur iskelesi, havaalanı girişleri gibi bir çok noktaya yerleştirdiği polislerle, gelen geçenden tiplerini sorunlu gördüğü veya kendilerinde makul derecede şüphe uyandıran kişileri durdurup GBT sorgusu yapmaya başladı. Bu durum öyle bir hal aldı ki; aynı kişinin gün içinde birkaç farklı yerde sorgusu yapılır hale geldi ve bu da insanlarda yılgınlık yaratmaya başladı. İşte tam olarak bu yüzden polisin kimlik sorma yetkisi sorgulanmaya başlandı.
Polis kimlik soracağı kişileri nasıl seçer? Kanun ne diyor?
Ancak; şunu bilmekte yarar var; polisin bu toplum için bir takım görevleri vardır; Bunlar; * bir suçu önlemek, suçu önleyemiyorsa suçtan sonra failleri yakalamak, zorla getirilme kararı verilmiş olanları bulmak, bombalama eylemi gibi topluma yönelik olası bir tehlikeyi önlemek. İşte bu yüzden; içişleri bakanlığı polise ** “şüphe duyduğun insanı durdur ve kimliğini sor” diyor.
Çünkü polisi polis yapan içindeki şüphedir… ***Kabul edelim; artık kalabalık bir ülkeyiz, hele müthiş misafirperverliğimizin bize bazen bombalı eylem olarak geri döndüğünü veya teğet geçen ekonomik krizlerin yarattığı cinnetlerin beraberinde onlarca suç oluşturma potansiyelini varsayarsak; polisin toplum içindeki önemini daha iyi anlayabiliriz. Dolayısıyla polis; sizi gördüğünde ****önce sizi süzüp hayat tecrübesinin filtresinden geçirecek, sizde suçlu veya şüpheli olma potansiyeli olup olmadığını düşünecek, bu çok hızlı gelişen olaylar örgüsünden sonra eğer sizden şüphelendiyse kimliğinizi alıp GBT (Genel Bilgi Toplama) sorgunuzu yapacak.
Tuhaf şekilde; hiç bir suça karışmamış yurdum insanı bile bu davranış karşısında psikolojik olarak gerilme eğilimi gösteriyor.
Polis kimlik isterse göstermek zorunda mısınız?
Neyse; sonuç olarak polis makul şüphe neticesinde kimliğinizi istediğinde vermekle yükümlüsünüz, şüphesiz siz de polisten polis olduğunu belirten bir belge ibraz etmesini isteme hakkına sahipsiniz. Eğer polis hiç bir belge göstermezse bu durumda sizin de kimliğinizi vermeme gibi bir hakkınız var.
Kimlik göstermemenin cezası nedir? Kimliğinizi unutursanız ne olur?
Bir de üzerinde kimlik taşımayan veya o an için bulundurmayı unutmuş kişiler var. (Kabahatler Kanunu 40. Madde – Kimlik bulundurmamanın 50 TL para cezası var)
Polisin kimlik sorma yetkisi dahilinde bu kişiler için 2 farklı senaryodan bahsedebiliriz;
Birincisi; polislerin size güvenmesi ve TC numaranızı vermeniz halinde buna ikna olması,
İkincisi ise; tamamen polisin insiyatifinde bulunan bir durum; yani kimliğiniz getirilene kadar sizi orda alıkoyabilir ki buna kesinlikle hakları var.
Nihayetinde gerçekten de suçlu olabilirsiniz ve polisin bunu bilmesi için sizin GBT sorgunuzu sağlıklı olarak yapmaya ihtiyacı var. Bunun dışında; eğer polisin değil de jandarmanın sorumluluk alanındaysanız ***** tüm bu anlattığımız durumlar jandarmalar için de geçerlidir.
Sonuç olarak; “Suçlu ile masumu ayırmanın tek yolu; kontrol filtresinden geçirmektir.”
Yönergeler
*(Polis Vazife ve Selahiyetleri Kanunu 2. Maddesi)
**(Polis Vazife ve Selahiyetleri Kanunu 4. Maddesi – Polis bir suç veya kabahatin işlenmesini önlemek için kişileri veya araçları durdurup kimlik sorma yetkisine sahiptir)
***(ADLÎ VE ÖNLEME ARAMALARI YÖNETMELİĞİ 27. Madde – Polis süreklilik arz edecek ve keyfi olarak durdurma işlemi yapamaz )
****(Polis Vazife ve Selahiyetleri Kanunu 4. Maddesi – Polisin durdurma yetkisini kullanabilmesi için, mesleki tecrübenin ve mevcut durumdan edindiği izlenime dair makul bir sebebin varlığı gerekir)
***** (Polis Vazife ve Selahiyetleri Kanunu 25. Madde – Polis teşkilatı bulunmayan yerlerde il, ilçe ve bucak jandarma komutanları ile jandarma karakol komutanları polis gibi vazife yapar ve yetki kullanırlar)
